“Ik ben bang om mijn uitkering te verliezen”: vijf langdurig zieken over de plannen van de regering

“Ze denken dat een ziekte-uitkering een vetpot is, maar dat is het allerminst.” Achter de cijfers van ruim 500.000 langdurig zieken in België schuilen persoonlijke verhalen van onzekerheid, pijn en doorzettingsvermogen. Terwijl de regering plannen aankondigt om langdurig zieken sneller weer aan het werk te krijgen, overheerst bij velen angst en wantrouwen.

We spraken met vijf mensen die al jaren leven van een ziekte-uitkering — bedragen tussen 950 en 2.000 euro per maand. Hun verhalen tonen de menselijke kant van een dossier dat te vaak wordt herleid tot cijfers en beleidsnota’s.

Ahmed (48): “Vrijwilligerswerk redt mijn dagen”

Ahmed werkte meer dan twintig jaar als verkoper in een meubelzaak. Tot de stress en prestatiedruk hem volledig overvielen. “Ik kreeg paniekaanvallen, kon niet meer slapen en voelde me opgebrand,” vertelt hij. Na maanden ziekteverlof verklaarde zijn arts hem langdurig arbeidsongeschikt wegens een zware depressie.

Vandaag doet hij drie dagen per week vrijwilligerswerk in een rusthuis. “Dat geeft me structuur. Ik help bij het uitdelen van maaltijden of maak een praatje met bewoners. Maar een vaste job lukt niet meer. Zodra er druk of verantwoordelijkheid bijkomt, blokkeer ik.”

Ahmed leeft van een ziekte-uitkering van ongeveer 1.250 euro. “Daarmee betaal ik mijn huur en eten, maar er blijft niks over. Mensen denken dat je profiteert, maar ik zou liever werken. Alleen weet ik dat ik dat mentaal niet meer aankan. Nu hoor ik dat de regering langdurig zieken wil ‘activeren’. Dat woord alleen al maakt me bang. Alsof we lui zijn.”

Rudi (61): “Met drie ziektes leef ik dag per dag”

Rudi was ooit vrachtwagenchauffeur. Hij kreeg in de jaren 90 de diagnose hiv, later gevolgd door kanker en diabetes. “Mijn lichaam is gewoon op,” zegt hij zacht. “Ik moet elke dag medicijnen nemen, mijn suiker meten en opletten wat ik eet. Werken is geen optie meer.”

Zijn ziekte-uitkering bedraagt ongeveer 1.600 euro per maand. “Ik red me, maar elke extra kost — een kapotte wasmachine, tandarts, energiefactuur — is een ramp.”

Over de hervormingsplannen van de regering is hij scherp: “Ze doen alsof iedereen met wat begeleiding terug aan het werk kan. Dat is niet realistisch. Sommige mensen kunnen niet meer, hoe graag ze ook willen. Ik heb niets tegen begeleiding, maar niet als die gepaard gaat met dreiging om je uitkering te verliezen.”

Rudi vertelt dat hij trots is dat hij ondanks alles nog een sociaal leven heeft. “Ik help soms anderen met hun medicatie of administratie. Dat houdt me recht. Maar ik leef met het besef dat mijn gezondheid elk moment kan verslechteren.”

David (47): “Na 25 jaar zwaar werk is mijn rug kapot”

David werkte vanaf zijn achttiende op bouwwerven, in weer en wind. “Ik droeg bakstenen, sjouwde zakken cement. Dat laat zijn sporen na,” zegt hij. “Na een hernia-operatie kreeg ik chronische rugpijn. Werken lukt niet meer, zelfs huishoudelijke taken gaan moeilijk.”

Zijn uitkering schommelt rond 1.400 euro. “Ik heb een gezin, een dochter die studeert. We moeten elke euro omdraaien. Toen ik hoorde dat langdurig zieken sneller beoordeeld zullen worden, dacht ik: ze weten niet wat het is om elke dag met pijn te leven.”

David zegt dat hij geen bezwaar heeft tegen het idee van re-integratie, maar dat het beleid meer maatwerk moet toelaten. “Zet mij achter een computer, dan hou ik het een uur vol. Maar er is geen werkgever die iemand als ik wil opleiden of deeltijds laten werken met een slechte rug. Toch voel je de druk toenemen: alsof ziek zijn een keuze is.”

Tine (42): “Ik wil werken, maar mijn lichaam werkt niet mee”

Tine lijdt aan chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS) en fibromyalgie, aandoeningen die vaak onzichtbaar blijven. “Mensen zeggen dat ik er goed uitzie, maar ze zien me niet wanneer ik thuis op de bank lig, uitgeput van een kwartiertje boodschappen doen.”

Ze kreeg na jaren doktersbezoeken eindelijk erkenning als langdurig arbeidsongeschikt. “Die uitkering — ongeveer 1.100 euro — is mijn redding. Zonder die steun zat ik letterlijk op straat.”

Toch voelt ze zich vaak schuldig. “Ik wíl bijdragen, maar mijn lichaam laat het niet toe. Als de overheid zegt dat we moeten ‘herinschakelen’, krijg ik het benauwd. Ze beseffen niet dat sommige ziektes geen genezing kennen. Wat we nodig hebben, is begrip, niet dwang.”

Monique (55): “Ziek zijn is een fulltime job”

Monique werkte jarenlang als poetshulp. Na verschillende operaties aan haar knieën en een burn-out raakte ze volledig buiten strijd. “Ik heb reuma, ik kan amper trappen lopen. Toch krijg ik brieven van het ziekenfonds dat ik moet nadenken over re-integratie.”

Ze leeft alleen en moet rondkomen met 950 euro per maand. “Als de huur en elektriciteit betaald zijn, blijft er nauwelijks iets over voor eten. Soms moet ik kiezen: medicijnen of boodschappen. En dan hoor ik politici zeggen dat we ‘te veel’ langdurig zieken hebben. Ze hebben geen idee wat het is om elke ochtend op te staan met pijn.”

Meer dan cijfers

Volgens het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (RIZIV) zijn er in België meer dan 520.000 langdurig zieken, een recordaantal. De federale regering wil hen via begeleiding en re-integratie opnieuw richting arbeidsmarkt leiden. Maar vakbonden en patiëntenorganisaties waarschuwen dat het beleid te weinig rekening houdt met de realiteit van chronisch zieken.

De Christelijke Mutualiteit (CM) benadrukt dat de meeste langdurig zieken graag willen bijdragen, maar structurele problemen — medische, psychologische en sociale — dat vaak onmogelijk maken.

Een pleidooi voor menselijkheid

Wat alle getuigen delen, is een gevoel van onbegrip en angst. Ahmed vat het samen: “We worden vaak gezien als cijfers of kostenposten. Maar achter elke uitkering zit een mens. Wij willen waardigheid, geen medelijden.”

Terwijl het politieke debat doorgaat, blijft voor velen de dagelijkse strijd bestaan — tegen pijn, armoede en het stigma dat ziek zijn een keuze zou zijn.