Er is opnieuw onrust ontstaan in Den Haag en Brussel over de Europese spreidingswet die op 1 juni 2026 moet ingaan.

De Europese Commissie heeft de lidstaten een concreet voorstel gestuurd waarin staat hoeveel asielzoekers elk land verplicht moet opnemen, maar opvallend genoeg weigert Brussel die cijfers openbaar te maken. Het blijft dus nog gissen naar hoeveel migranten Nederland precies moet opvangen.

Cijfers blijven geheim, tot grote frustratie

Volgens Europese bronnen gaat het om een gezamenlijke opvang van minimaal 30.000 migranten per jaar binnen de Europese Unie. Hoe dat aantal wordt verdeeld over de verschillende lidstaten, hangt af van factoren zoals bevolkingsgrootte, economische draagkracht en de bestaande opvangcapaciteit.

Brussel wil echter niet zeggen hoeveel migranten Nederland moet opnemen. De Europese Commissie houdt de cijfers geheim tot alle lidstaten het voorstel hebben goedgekeurd.

Volgens woordvoerders is dat een “standaardprocedure” die in de regelgeving is vastgelegd. Toch zorgt juist die geheimzinnigheid voor veel onrust, zeker in landen waar migratie al een gevoelig onderwerp is.

Nederland kan betalen in plaats van opvangen

Het demissionaire kabinet heeft inmiddels laten weten dat het voor de financiële optie kiest: Nederland zal een deel van zijn verplichtingen afkopen.

Voor elke asielzoeker die niet wordt opgevangen, moet het land 20.000 euro overmaken naar Brussel.

Hoeveel dat in totaal zal kosten, is nog niet bekend, omdat de Europese Commissie weigert de precieze aantallen bekend te maken.

Die onduidelijkheid leidt tot irritatie in de Tweede Kamer. Meerdere partijen vinden dat het kabinet transparant moet zijn over de financiële gevolgen van het nieuwe migratiepact. Ook wordt gevreesd dat Nederland uiteindelijk dubbel betaalt: eerst aan Brussel, en daarna alsnog via extra steun aan grenslanden.

EU belooft ‘solidariteit’ tussen lidstaten

Volgens Eurocommissaris Magnus Brunner, die verantwoordelijk is voor migratie, is het nieuwe systeem bedoeld om de lasten eerlijker te verdelen.

Landen aan de buitengrenzen, zoals Italië, Griekenland en Spanje, klagen al jaren dat zij de meeste migranten moeten opvangen, terwijl Noord- en West-Europese landen minder bijdragen.

Daarom mogen die grenslanden in de toekomst vragen of andere lidstaten een deel van hun asielzoekers overnemen. In ruil daarvoor ontvangen ze Europese steun voor de opvang en registratie.

Landen die weigeren migranten over te nemen, kunnen niet alleen de boete van 20.000 euro per persoon krijgen, maar ook minder aanspraak maken op EU-subsidies.

Sommige landen krijgen korting of vrijstelling

Er zijn uitzonderingen ingebouwd in het plan. Lidstaten die al zwaar onder druk staan door migratie, zoals Oostenrijk, Bulgarije, Kroatië en Tsjechië, kunnen een korting of tijdelijke vrijstelling krijgen.

Polen behoort ook tot deze groep, vanwege de miljoenen Oekraïense vluchtelingen die daar verblijven. Toch weigert Warschau tot nu toe om mee te doen aan het Europese migratiepact.

Nederland probeerde ook een korting te bedingen, maar kreeg nul op het rekest. De Europese Commissie beschouwt Nederland juist als een land met een verhoogd risico op migratiedruk, waardoor er geen vrijstelling mogelijk is. Wel mag Nederland een beroep doen op financiële steun, bijvoorbeeld voor uitbreiding van opvanglocaties en grenscontrole.

De Dublin-regels blijven van kracht

Een belangrijk onderdeel van het migratiepact is de handhaving van de bestaande Dublin-regels. Die bepalen dat het land van eerste aankomst verantwoordelijk is voor het afhandelen van een asielverzoek.

In theorie betekent dit dat migranten die via Italië of Griekenland de EU binnenkomen, daar hun aanvraag moeten indienen.

In de praktijk gebeurt dat nauwelijks. Veel migranten reizen door naar Noord-Europese landen, waaronder Nederland, waar ze zich opnieuw melden.

Dat zorgt voor grote druk op het aanmeldcentrum in Ter Apel, waar de opvangcapaciteit al maandenlang onder spanning staat.

Volgens Eurocommissaris Brunner moeten landen als Italië en Griekenland hun verplichtingen eindelijk nakomen. “Als ze weigeren om Dublin-claimanten terug te nemen, verliezen ze hun recht op solidariteitssteun,” aldus Brunner.

Nederland dreigt met tegenmaatregelen

Het kabinet heeft aangegeven dat Nederland niet van plan is om op eigen kosten de gevolgen te dragen van andere landen die zich niet aan de regels houden.

Als Italië migranten weigert terug te nemen, kan Nederland besluiten om de financiële waarde daarvan te verrekenen met de solidariteitsbijdrage aan Brussel.

In de praktijk betekent dit dat Nederland minder hoeft te betalen of minder migranten hoeft op te nemen, zolang andere landen hun deel niet doen. Het is een manier om druk uit te oefenen op landen die profiteren van Europese solidariteit maar zelf de afspraken negeren.

Discussie over eerlijke verdeling laait op

De discussie over het Europese migratiepact verdeelt niet alleen Brussel, maar ook Den Haag. Voorstanders, waaronder D66 en PvdA, vinden dat Nederland verantwoordelijkheid moet nemen en dat gezamenlijke opvang noodzakelijk is voor een humaan asielbeleid.

Tegenstanders, waaronder PVV, BBB en JA21, spreken van een “strafmaatregel” vanuit Brussel. Zij vinden dat Nederland al veel te veel migranten opvangt en dat de EU zich niet moet bemoeien met nationale migratiekwesties.

Volgens hen wordt het land nu dubbel gestraft: Nederland betaalt én moet alsnog extra migranten opnemen.

De kosten voor Nederland kunnen fors oplopen

Omdat de precieze cijfers geheim zijn, blijft het onzeker hoeveel Nederland straks kwijt zal zijn aan de solidariteitsbijdrage. Als de richtlijn van 20.000 euro per niet-opgevangen migrant wordt toegepast, kunnen de totale kosten in de honderden miljoenen lopen.

Critici vrezen dat de rekening uiteindelijk bij de belastingbetaler belandt. Bovendien wijzen ze erop dat de financiële afkoop niet automatisch betekent dat er minder migranten naar Nederland komen, aangezien de instroom via asielaanvragen en nareizigers gewoon doorgaat.

Spanning tussen Brussel en Den Haag groeit

De vertrouwensrelatie tussen Nederland en de Europese Commissie lijkt onder druk te staan. Den Haag klaagt over het gebrek aan transparantie, terwijl Brussel benadrukt dat de regels voor alle lidstaten gelijk zijn.

Intussen groeit in Nederland de politieke spanning. Verschillende partijen eisen dat de regering openheid van zaken geeft over de verwachte aantallen en kosten. Het kabinet houdt echter vol dat het pas informatie kan delen zodra de Europese Commissie dat toestaat.

Conclusie: veel onduidelijkheid, weinig vertrouwen

Het Europese plan voor de spreiding van asielzoekers roept in Nederland meer vragen op dan het beantwoordt. Hoeveel migranten het land precies moet opvangen, wat dat gaat kosten en hoe de verdeling tot stand komt — het blijft voorlopig onduidelijk.

Zeker is wel dat Nederland opnieuw vooraan staat als het gaat om naleving van Europese regels, terwijl andere landen hun verantwoordelijkheid ontlopen.

De komende maanden zal blijken of Brussel bereid is meer openheid te geven, of dat de cijfers pas na goedkeuring van het pact boven tafel komen.

Tot die tijd blijft de discussie voortduren: hoe ver mag solidariteit gaan, en wie betaalt uiteindelijk de prijs voor het Europese migratiebeleid?