Vijf voor twaalf voor de Belgische staatsfinanciën: De druk vanuit Europa over het gebruik van de bevroren Russische tegoeden duwt Brussel in het nauw

Minister Prévot (Les Engagés) windt er geen doekjes om: de Europese Unie moet haar eisen intrekken. Hij stelt dat het moment is aangebroken om de EU-eis te weerstaan en een noodlottig verlies voor de schatkist te voorkomen. De inzet is niets minder dan de financiële stabiliteit van het land.

BRUSSEL – De politieke en financiële spanning rond de bevroren Russische staatsactiva bij het Brusselse effectenhuis Euroclear heeft een kritiek punt bereikt. Minister van Buitenlandse Zaken, Maxime Prévot (Les Engagés), heeft de alarmbel geluid en waarschuwt dat de federale regering zich met hand en tand moet verzetten tegen de groeiende druk vanuit de Europese Unie. Als de EU haar plan doordrukt om de activa zelf, of de aanzienlijke winsten die ze genereren, te gebruiken als onderpand voor leningen aan Oekraïne, dreigt dit de Belgische staatskas met een noodlottig verlies op te zadelen.

Prévot stelt onomwonden: “Dit is een zwaard van Damocles boven ons land.”

Het Euroclear-Dilemma: Een Financiële Schatkamer

België bevindt zich in een unieke en benarde positie, voornamelijk vanwege de aanwezigheid van Euroclear op haar grondgebied. Deze instelling houdt naar schatting meer dan 185 miljard euro aan Russische staatsgelden vast die vastzitten als gevolg van de EU-sancties na de invasie van Oekraïne. Deze tegoeden leveren door herbelegging miljarden euro’s aan rente-inkomsten op, waarvan een aanzienlijk deel – dankzij de Belgische belasting op de winsten – direct naar de Belgische schatkist vloeit.

Het probleem ontstaat wanneer de EU een stap verder wil gaan dan het belasten van deze winsten. Een groeiend aantal lidstaten en de Europese Commissie dringen aan op een juridische constructie om de activa zelf, of de nog te genereren winsten, te mobiliseren als onderpand voor een grootschalige lening om Oekraïne te financieren.

De Juridische en Financiële Rode Lijn

De bezorgdheid van minister Prévot is tweeledig en zeer concreet. Ten eerste is er het juridische risico. Rusland erkent de westerse sancties niet en voert talrijke rechtszaken aan tegen Euroclear en de Belgische staat. Indien Rusland ooit een van deze zaken zou winnen, zou de Belgische staat als thuisbasis van Euroclear en als handhaver van de sancties aansprakelijk kunnen worden gesteld voor de verliezen.

“Wanneer men deze activa als onderpand gebruikt en de rechtszekerheid ondergraaft, dan is het België dat de rekening presenteert,” aldus Prévot. Hij waarschuwt dat het risico op schadeclaims de capaciteit van de Belgische overheid om aan haar eigen financiële verplichtingen te voldoen, ernstig zou kunnen ondermijnen, met in het meest extreme geval het dreigbeeld van een nationaal faillissement.

Ten tweede is er het risico voor de wereldwijde geloofwaardigheid van het Europese financiële systeem. Door de tegoeden van een soevereine staat te confisceren of als onderpand te gebruiken, schept de EU een gevaarlijk precedent. Dit zou financiële grootmachten als China en Saoedi-Arabië ertoe kunnen aanzetten hun eigen activa weg te halen uit Euroclear en andere Europese financiële centra, uit vrees voor politiek gemotiveerde inbeslagname in de toekomst. Dit zou de reputatie van Brussel als betrouwbare financiële hub ernstige en langdurige schade toebrengen.

Een Noodkreet: ‘Het is Vijf voor Twaalf’

De minister gebruikte de uitdrukking “het is vijf voor twaalf” om de urgentie van de situatie te onderstrepen. Hij stelt dat het nu of nooit is voor België om een waterdichte, juridisch bindende garantie van alle andere lidstaten te eisen. Deze garantie moet ervoor zorgen dat België niet alleen de juridische en financiële risico’s draagt in het geval van succesvolle Russische claims. De boodschap aan de Europese Commissie is duidelijk: zonder onvoorwaardelijke, bindende steun van de gehele EU zal België haar rode lijn moeten trekken en het plan vetoën om de financiële ondergang van het land te voorkomen.

Het debat is dan ook verschoven van de vraag of Oekraïne financiële steun moet krijgen, naar de vraag wie de financiële en juridische risico’s van die steun draagt. Voor minister Prévot is het antwoord duidelijk: de last mag niet uitsluitend op de schouders van de Belgische belastingbetaler terechtkomen.

De komende weken zullen cruciaal zijn. De druk om een akkoord te bereiken is enorm, maar de vrees voor een noodlottig verlies voor de Belgische schatkist is een machtig tegenwicht in de Europese onderhandelingen.