Op de opvangboot Rex Rheni in Haarlem is de situatie opvallend veranderd.

Een grote groep bewoners heeft namelijk besloten een hongerstaking te beginnen om aandacht te vragen voor hun leefomstandigheden.

Het gaat om ongeveer 145 asielzoekers uit onder andere Syrië, Soedan, Iran, Jemen en Eritrea. Ze willen meer inspraak, betere voorzieningen en vooral: menselijkheid.

De boot ligt aan de kade als tijdelijke woonplek voor mensen die midden in hun asielprocedure zitten. Maar volgens de bewoners is de situatie zo verouderd, beperkt en frustrerend dat ze geen andere manier meer zien om gehoord te worden.

Waarom de bewoners in actie komen

De opvangboot moet een veilige plek zijn, maar volgens veel bewoners voelt het eerder als overleven dan wonen.

Ze missen comfort, privacy en vooral mogelijkheden om iets van hun dag te maken. Vrijwilligers en organisaties zoals VluchtelingenWerk Nederland proberen te helpen met taalbegeleiding en activiteiten, maar dat lijkt voor veel bewoners niet genoeg om het verlies van perspectief te verzachten.

Een bewoner verwoordde het eerder duidelijk: “We willen niet alleen praten over problemen, we willen oplossingen.” Volgens de groep gaat het niet om boosheid of agressie, maar om gehoord worden.

Onvrede over voeding en leefstijl

Een van de grootste klachten gaat over het eten aan boord. De maaltijden zijn volgens bewoners eentonig en weinig voedzaam.

Vaak bestaat het eten uit pasta, rijst of aardappelen met weinig variatie, zonder verse groenten of fruit. Verschillende bewoners hebben gezondheidsklachten en voelen zich vermoeid.

Volgens adviezen vanuit het Voedingscentrum is gevarieerde voeding belangrijk voor zowel lichaam als geest, zeker bij stress en onzekerheid zoals bij asielzoekers het geval is.

Daarom vragen bewoners om meer keuze en de mogelijkheid om zelf te koken. Een aantal buurtbewoners heeft inmiddels al aangeboden om hierbij te helpen of ingrediënten te doneren.

Hoe de hongerstaking begon

De actie ontstond begin oktober, toen één bewoner in een groepschat aanbood om gezamenlijk een signaal af te geven.

Binnen korte tijd sloten tientallen bewoners zich aan, waarna het er al snel meer dan honderd werden. De actie wordt georganiseerd en begeleid, zodat de gezondheid van deelnemers zoveel mogelijk wordt bewaakt.

Hoewel ze weigeren te eten, wordt er veel gepraat, geluisterd en overlegd. De sfeer op de boot is volgens betrokkenen gespannen, maar ook verbonden. De hongerstaking voelt voor velen als een laatste redmiddel.

Voorbeelden elders geven hoop

De bewoners wijzen op een andere opvangboot in Haarlem, in de Waarderpolder. Daar mochten bewoners twee dagen per week zelf koken nadat ze hierover in gesprek waren gegaan met het COA. Volgens betrokkenen leidde dat tot positieve resultaten: bewoners voelden zich gezonder, gelukkiger en meer zelfstandig.

Ook de band tussen omwonenden, COA-medewerkers en asielzoekers verbeterde. Het COA bevestigde dat deze aanpak zorgde voor meer rust en samenwerking.

De groep op de Rex Rheni hoopt dat dezelfde stap bij hen wordt gezet.

Communicatie blijft struikelpunt

Een terugkerend punt van frustratie is het gebrek aan duidelijke communicatie vanuit het COA.

Veel bewoners weten niet waar ze aan toe zijn, hoe lang de procedures duren of wat er tussen stappen gebeurt. Volgens hen maakt dit het verblijf extra zwaar.

Het COA laat weten in gesprek te zijn met bewoners en staat open voor suggesties. Er wordt gewerkt aan het oprichten van een bewonerscommissie, zodat de groep structureel kan meepraten over zaken die hen direct aangaan.

Een brief vol wensen en voorstellen

De bewoners hebben inmiddels een gezamenlijke brief overhandigd met duidelijke verzoeken. Ze vragen om meer variatie in maaltijden, mogelijkheden om (deels) zelf te koken, ruimte voor activiteiten en vooral meer transparante communicatie.

Ook willen ze graag sport- en cultuurprojecten, zodat verveling en mentale klachten worden verminderd. Verschillende scholen en maatschappelijke organisaties in Haarlem hebben al laten weten bereid te zijn om te helpen als daarvoor ruimte komt.

Een BSN als sleutel naar zelfstandigheid

Een groot punt in de brief gaat over het verkrijgen van een Burgerservicenummer na zes maanden verblijf.

Zonder BSN kunnen bewoners geen zorgverzekering afsluiten, geen bankrekening openen en geen opleiding volgen. Het voelt voor velen alsof ze stilstaan.

Hoewel het COA niet verantwoordelijk is voor het verstrekken van BSN-nummers, hopen de bewoners dat de overheid dit proces kan versnellen. De IND liet eerder weten dat er wordt gekeken naar oplossingen om wachttijden korter te maken.

Reactie uit de omgeving: steun groeit

De actie heeft veel reacties losgemaakt in Haarlem. Buurtbewoners komen langs met fruit, soep, thee of boeken.

Lokale ondernemers willen helpen met kookspullen en organisaties stellen vrijwilligers beschikbaar. Voor sommige bewoners is dit de eerste keer dat ze voelen dat mensen buiten de opvang werkelijk naar hen omkijken.

Deze steun zorgt ervoor dat de sfeer rond de boot warmer is geworden. Waar eerst vooral onbekendheid en afstand waren, ontstaan nu gesprekken en wederzijds respect.

Hoe nu verder?

Of de hongerstaking leidt tot tastbare verbeteringen is nog onzeker. Wel staat vast dat de actie iets in beweging heeft gezet. De bewoners voelen zich sterker als groep, vrijwilligers zetten zich actiever in en ook beleidspartijen kijken opnieuw naar de situatie.

Voor veel bewoners draait het niet alleen om eten of voorzieningen, maar om waardigheid en menselijkheid.

Ze hopen dat hun verhaal niet alleen hun eigen situatie verandert, maar ook bredere verbeteringen in opvanglocaties door heel Nederland kan aanjagen.

De komende dagen zijn cruciaal. Als er geen doorbraak komt, kan de situatie snel verslechteren door gezondheidsrisico’s.

Maar als er wel stappen worden gezet, kan deze actie een keerpunt worden in hoe Nederland omgaat met mensen in afwachting van hun toekomst.