Inleiding

Haarlem – Op het asielschip Rex Rheni, gelegen aan de rand van Haarlem, is een massale hongerstaking uitgebroken die inmiddels is uitgegroeid tot een van de meest opvallende protestacties binnen de Nederlandse opvangketen van 2025. Ongeveer 145 bewoners, afkomstig uit landen als Syrië, Sudan, Iran, Jemen en Eritrea, weigeren sinds midden oktober nog voedsel te eten om aandacht te vragen voor de volgens hen mensonwaardige leefomstandigheden aan boord.

De actie wordt door de bewoners zelf georganiseerd en nauwlettend gevolgd om de gezondheid van deelnemers te bewaken. Toch groeit de spanning: Voor velen voelt deze hongerstaking als het laatste redmiddel om gehoord te worden.

Achtergrond: ‘Leven in overlevingsmodus’

De bewoners omschrijven het dagelijks leven op de Rex Rheni als benauwend, frustrerend en uitzichtloos. Het gebrek aan privacy, beperkte bewegingsvrijheid en het ontbreken van mogelijkheden om de dag zinvol te vullen, drukken zwaar op hun mentale toestand.

Verschillende bewoners spreken van een ‘overlevingsmodus’, waarin basisbehoeften aanwezig zijn, maar menselijke waardigheid ontbreekt. Ondanks de inzet van vrijwilligers en organisaties zoals VluchtelingenWerk Nederland, die taallessen en activiteiten aanbieden, blijft de frustratie groot.

Een van de deelnemers verwoordde het treffend:

“We willen geen eindeloze gesprekken meer. We willen daadwerkelijke oplossingen.”

Klachten over voedsel en leefomstandigheden

Het meest besproken probleem is de kwaliteit van de maaltijden aan boord. De bewoners klagen dat het eten eentonig, zwaar bewerkt en nauwelijks voedzaam is. Vaak bestaat het uit pasta, rijst of aardappelen, zonder vers fruit of groente.

Steeds meer bewoners melden klachten zoals vermoeidheid, duizeligheid en gebrek aan energie. De groep eist daarom:

• Meer variatie in maaltijden

• Mogelijkheid om zelf te kunnen koken

• Betere toegang tot verse producten

Opvallend is dat buurtbewoners al spontaan hulp hebben aangeboden, waaronder het doneren van ingrediënten en kookgerei om de situatie te verbeteren.

Hoe de hongerstaking begon

De actie ontstond na een oproep in een gezamenlijke groepschat van bewoners. Binnen enkele uren schaarden tientallen mensen zich achter het idee. Enkele dagen later was het aantal deelnemers opgelopen tot meer dan honderd.

Aan boord heerst sindsdien een mix van spanning, solidariteit en vastberadenheid. Hoewel er geen geweld wordt gebruikt, is de boodschap duidelijk: dit is een collectief en vreedzaam protest om structurele veranderingen af te dwingen.

Vergelijking met andere opvanglocaties

Bewoners verwijzen naar andere opvangcentra in Nederland waar de omstandigheden wél verbeterden na overleg. In de Haarlemse Waarderpolder kregen bewoners na gesprekken met het COA twee dagen per week toestemming om zelf te koken. Dat leidde tot:

• Meer zelfredzaamheid

• Betere eetkwaliteit

• Hogere tevredenheid

• Minder conflicten

De groep op de Rex Rheni hoopt dat deze positieve voorbeelden ook voor hen werkelijkheid kunnen worden.

Communicatieproblemen en gebrek aan perspectief

Een veelgehoorde klacht is het gebrek aan transparantie vanuit het COA. Veel bewoners weten niet hoelang hun procedure nog zal duren of welke volgende stappen zij kunnen verwachten.

Om meer inspraak te krijgen, hebben de bewoners een eigen vertegenwoordigersgroep opgericht. Zij overhandigden een gezamenlijke brief waarin zij onder meer vragen om:

• Betere maaltijden

• Zelf koken op vaste dagen

• Meer ruimte voor sport, activiteiten en cultuur

• Duidelijke communicatie over procedures

Bureaucratie en de strijd om zelfstandigheid

Een van de meest urgente problemen is het lang wachten op een BSN-nummer. Zonder dit nummer kunnen bewoners geen bankrekening openen, geen opleiding volgen en geen zorgverzekering regelen.

Veel deelnemers van de hongerstaking zeggen dat dit gebrek aan basisadministratie hen in een situatie van afhankelijkheid en stilstand houdt. Zij hopen dat de actie het proces kan versnellen.

Steun uit de omgeving

De hongerstaking heeft in Haarlem en omstreken veel aandacht getrokken. Buurtbewoners, ondernemers en vrijwilligers komen regelmatig langs met:

• Fruit, thee, soep en vitamines

• Boeken en spelmateriaal

• Keukengerei en hygiëneproducten

Deze steun helpt de onderlinge sfeer te verbeteren en geeft de bewoners het gevoel serieus genomen te worden.

Vooruitzicht: Worden de eisen ingewilligd?

Of de hongerstaking daadwerkelijk tot structurele verbeteringen zal leiden, blijft onzeker. Wel staat vast dat de actie een landelijke discussie heeft aangewakkerd over de humaniteit en effectiviteit van het Nederlandse opvangsysteem.

Voor de deelnemers draait het niet alleen om eten, maar om waardigheid, autonomie en een leefbare toekomst.