De recente woorden van Mark Rutte hebben een schokgolf veroorzaakt binnen Europa. Als NAVO-secretaris-generaal gebruikte hij zijn podium om een harde realiteit onder de aandacht te brengen: Europa is niet voorbereid op de dreigingen die op dit moment aan de oostgrens opbouwen.

Volgens Rutte is het tijdperk van geruststellende analyses voorbij.

Zijn waarschuwing klinkt dwingender dan ooit.

De oorlog in Oekraïne sleept zich voort, Rusland verhoogt onafgebroken zijn oorlogsproductie en Europese voorraden zijn in rap tempo geslonken. Rutte benadrukt dat handelen geen keuze meer is, maar een noodzakelijkheid.

Tijdens een toespraak in Londen kwam Rutte met een harde conclusie: de NAVO moet haar lucht- en raketverdediging met maar liefst 400 procent uitbreiden om toekomstige aanvallen te kunnen afslaan. Dat betekent:

• veel meer geavanceerde wapensystemen
• enorme voorraden munitie
• uitbreiding van logistieke ketens
• medische faciliteiten die op grote conflicten zijn voorbereid
• duizenden extra tanks en voertuigen

De huidige capaciteit is volgens hem simpelweg niet voldoende. Europa is na jarenlange bezuinigingen kwetsbaar geworden.

Rutte waarschuwt dat Rusland binnen enkele jaren in staat kan zijn om NAVO-grondgebied direct te bedreigen.

De timing van Ruttes boodschap is geen toeval. De spanningen aan de oostflank van Europa lopen op. Rusland produceert inmiddels meer munitie en drones dan op enig moment in de afgelopen decennia. De defensie-industrie draait daar dag en nacht, terwijl Europa nog steeds worstelt met lange levertijden, verouderde systemen en tekorten die zijn ontstaan door steun aan Oekraïne.

Waar Rusland zijn productie binnen maanden wist te verdubbelen, doen Europese landen soms jaren over het inkopen of produceren van vergelijkbare systemen. Rutte wil dit doorbreken — en wel onmiddellijk.

In meerdere lidstaten is hardop uitgesproken dat de munitievoorraden “kritiek laag” staan. Ook is duidelijk geworden dat de luchtverdediging van veel NAVO-landen niet is berekend op massale aanvallen met drones en raketten zoals die nu dagelijks in Oekraïne plaatsvinden.

Rutte waarschuwt dat Europa die luxe niet heeft. Wanneer een vergelijkbare aanval op NAVO-grondgebied plaatsvindt, is het huidige verdedigingsniveau onvoldoende.

Binnen enkele maanden vindt een grote NAVO-top plaats in Den Haag, waar de toekomst van de Europese defensie-inspanningen wordt besproken. Rutte probeert met zijn waarschuwingen de lidstaten alvast in beweging te krijgen.

De top draait onder meer om:

• structurele verhoging van defensiebudgetten
• uitbreiding van gezamenlijke defensieprojecten
• kortere levertijden in de wapenindustrie
• versterking van cyberveiligheid
• afspraken over munitieproductie en logistiek

Rutte wil dat er tijdens deze top harde besluiten worden genomen en geen vrijblijvende verklaringen.

Nederland geeft momenteel iets meer dan 2 procent van het bbp uit aan defensie, de NAVO-richtlijn. Maar Rutte dringt aan op een veel forsere verhoging.

Zijn voorstel:
5 procent van het bbp, waarvan:

• 3,5 procent voor directe militaire uitgaven
• 1,5 procent voor ondersteunende infrastructuur, cyberveiligheid en civiele crisisvoorbereiding

Dat betekent miljarden extra, jarenlang. Dit geld moet worden ingezet voor:

• nieuwe wapensystemen
• verhoging van munitievoorraad
• uitbreiding luchtverdediging (Patriot, SAMP/T en kortere afstandssystemen)
• meer militair personeel
• betere uitrusting en training
• versterkte cybersecurity
• modernisering van oude materieel

Deze investeringen zijn volgens Rutte noodzakelijk om de Nederlandse bijdrage binnen de NAVO geloofwaardig te houden.

De oorlog in Oekraïne heeft laten zien dat moderne conflicten draaien om aanvallen vanuit de lucht: drones, kruisraketten en ballistische raketten. Deze kunnen vanaf honderden kilometers worden gelanceerd en richten enorme schade aan op infrastructuur en steden.

Europa beschikt op dit moment niet over voldoende systemen om dergelijke aanvallen op grote schaal af te slaan. Veel landen hebben slechts enkele Patriot-systemen of vergelijkbare systemen, en die bestrijken maar een beperkt gebied.

Rutte benadrukt dat iedere dag telt. De levertijd van deze systemen kan oplopen tot meerdere jaren. De NAVO moet dus nú bestellen om over 2 tot 4 jaar voldoende capaciteit te hebben.

Voormalig commandant Mart de Kruif noemt Ruttes boodschap geen doemdenken, maar “de harde realiteit”. Hij waarschuwt al langer dat Europa onvoldoende voorbereid is op een conflict met een grote mogendheid.

Andere experts benadrukken dat een leger niet in een jaar kan worden opgebouwd. Defensieplanning gaat over tijdspaden van vijf tot tien jaar. Wie nu niet investeert, is over drie jaar te laat.

In Den Haag zal Ruttes oproep onvermijdelijk leiden tot discussie. Miljarden extra voor defensie betekent dat er minder overblijft voor:

• zorg
• onderwijs
• klimaat
• sociale voorzieningen

Sommige partijen zullen de verhoging zien als noodzakelijk om de veiligheid te garanderen, terwijl anderen vrezen dat andere sectoren hierdoor worden uitgehold.

In de samenleving speelt hetzelfde spanningsveld. Jarenlang was vrede de norm en leek grootschalige oorlog ondenkbaar. Dat beeld is door de oorlog in Oekraïne volledig veranderd, maar niet iedereen beseft hoe kwetsbaar Europa werkelijk is.

In meerdere toespraken richt Rutte zich niet alleen tot politici, maar ook tot burgers. Hij benadrukt dat veiligheid de basis vormt van alles wat we als vanzelfsprekend ervaren. Zonder veiligheid geen economie, geen onderwijs en geen gezondheidszorg.

Hij wil dat mensen begrijpen waarom de investeringen nodig zijn, en dat achteroverleunen geen optie is.

Diplomatie blijft een belangrijk instrument, maar volgens Rutte werkt het alleen als er geloofwaardige afschrikking achter staat. Een sterke defensie geeft Europa onderhandelingsmacht. Zwakte niet.

Hij benadrukt dat elk gesprek met Moskou pas zin heeft als duidelijk is dat de NAVO zichzelf kan verdedigen.

De kern van Ruttes boodschap is eenvoudig maar onvermijdelijk:

• De dreiging groeit.
• Rusland versterkt zijn leger.
• Europa moet hetzelfde doen.
• Tijd is de belangrijkste factor.

Wachten tot het misgaat is geen optie.

Mark Rutte plaatst de veiligheid van Europa weer bovenaan de agenda. Zijn waarschuwing is een oproep om de defensie-inspanningen drastisch op te schroeven en de realiteit onder ogen te zien. Niet als luxe, maar als dringende noodzaak.

Of zijn waarschuwing zal leiden tot de massale investeringen die volgens hem onvermijdelijk zijn, zal de komende NAVO-top moeten uitwijzen. Maar één ding is zeker: het debat over de Europese veiligheid is definitief geopend — en de urgentie is groter dan in jaren.