Sportclubs uit landen die “direct of indirect bijdragen aan bezetting of racisme” moeten voortaan geweerd kunnen worden uit Amsterdam. Dat is de strekking van een motie die donderdagavond in de gemeenteraad met ruime meerderheid is aangenomen. Het voorstel kwam van Denk-fractievoorzitter Sheher Khan en volgde op een fel debat over de rellen rond de wedstrijd tussen Ajax en Maccabi Tel Aviv eind vorig jaar.

Met de aangenomen motie spreekt de raad zich nadrukkelijk uit: sport mag geen vrijbrief zijn voor het negeren van mensenrechten of het bagatelliseren van racistische uitingen. Khan benadrukte tijdens het debat dat er sprake is van een dubbele standaard in Nederland. “We hebben Russische clubs wel uitgesloten vanwege de oorlog in Oekraïne, maar bij Israëlische clubs, die gevestigd kunnen zijn in illegale nederzettingen of extremistische uitingen in hun supporterskern toestaan, wordt weggekeken,” aldus Khan.

Hoewel de motie breed geformuleerd is en in theorie elke club kan raken die zich schuldig maakt aan dergelijke praktijken, ligt de politieke lading duidelijk bij de Israëlische context. Alleen VVD, JA21, FVD en CDA stemden tegen. De rest van de raad schaarde zich achter het pleidooi om eindelijk “consequent” te zijn.

Brief naar sportkoepels

Als gevolg van het besluit zal de gemeente een brief sturen naar sportkoepels als de KNVB en NOC*NSF. Daarin wordt “het dringende verzoek” gedaan om beleid te ontwikkelen dat sportclubs die bijdragen aan bezetting of racisme uitsluit van deelname aan sportevenementen in Nederland. Volgens Khan is dat de enige manier om geloofwaardig te blijven. “We kunnen niet met twee maten meten: als we racisme en onderdrukking veroordelen, dan moet dat altijd gelden, ongeacht welk land of welke club erbij betrokken is.”

De motie zorgt voor opschudding in de sportwereld. Critici vrezen dat sport hiermee te zeer wordt gepolitiseerd en dat Amsterdam internationale wedstrijden kan mislopen. Voorstanders stellen daarentegen dat sport al lang niet meer losstaat van de werkelijkheid en dat neutraliteit in feite neerkomt op passiviteit.

Rellen rond Ajax-Maccabi

Het debat over sport en politiek werd aangewakkerd door de gebeurtenissen in november vorig jaar, toen Ajax het Israëlische Maccabi Tel Aviv ontving in de Johan Cruijff Arena. Na afloop braken in de stad hevige rellen uit. De politie moest met groot materieel ingrijpen en tientallen aanhoudingen verrichten. De beelden van brandende fakkels, gesneuvelde ruiten en gewelddadige confrontaties gingen de wereld over en leverden Amsterdam een flinke reputatieschade op.

Burgemeester Femke Halsema sprak in de zomer al haar zorgen uit. Zij liet toen doorschemeren dat supporters van Maccabi bij een volgende wedstrijd mogelijk helemaal niet meer welkom zouden zijn in de stad. Het besluit van de raad sluit nauw aan bij die waarschuwing en versterkt de boodschap dat Amsterdam de grens wil trekken.

Politiek signaal

Het besluit van de raad is meer dan alleen een praktische maatregel rond sportevenementen. Het is vooral een politiek signaal: Amsterdam wil zich profileren als stad die opkomt voor mensenrechten en geen podium biedt aan clubs die zich inlaten met bezetting of racisme.

Voorstanders spreken van een historische stap. “We laten zien dat sport geen eiland is. Wie de waarden van gelijkheid en rechtvaardigheid met voeten treedt, hoort hier niet thuis,” klonk het in de raadzaal. Tegenstanders waarschuwen echter voor symboolpolitiek. Volgens de VVD kan dit besluit leiden tot willekeur en uitsluiting van clubs zonder dat er een zorgvuldig proces aan voorafgaat.

Toch is duidelijk dat de meerderheid in de gemeenteraad niet langer wil toekijken. De motie markeert een koerswijziging waarbij sport, politiek en morele verantwoordelijkheid nadrukkelijk met elkaar verweven raken. Of de KNVB en NOC*NSF gehoor zullen geven aan de oproep, moet de komende maanden blijken. Eén ding is zeker: de discussie over sport en internationale politiek zal Amsterdam nog lang bezighouden.