“Het belangrijkste is dat ze hier iets uit geleerd hebben”

Weduwe Martha (73) na overlijden van haar man Istvan (69) in woonzorgcentrum Maasmechelen

In Maasmechelen is donderdag voor de strafrechter de zaak behandeld rond het tragische overlijden van Istvan Nagy (69). De man overleed in juli 2023 nadat hij door zorgkundigen in het woonzorgcentrum op het toilet werd gezet en daar vergeten werd. Zijn echtgenote, Martha Houben (73), luisterde vijf uur lang naar de getuigenissen van personeel en directie. “Het belangrijkste is dat ze hier iets uit leren, zodat dit nooit meer gebeurt,” zei ze na afloop met gebroken stem.

Een noodlottige avond

Op 18 juli 2023 werd Istvan, die al enige tijd in het woonzorgcentrum verbleef, door twee zorgkundigen begeleid naar het toilet. De man had door zijn gezondheidstoestand hulp nodig bij dagelijkse handelingen. De zorgkundigen zetten hem neer, maar door de drukte op de afdeling werden ze afgeleid door andere taken. Uiteindelijk vergaten ze dat de man nog steeds op het toilet zat.

Pas vele uren later werd hij teruggevonden. Voor Istvan kwam de hulp te laat: hij overleed diezelfde nacht. Wat een normale zorghandeling had moeten zijn, draaide uit op een dramatisch incident dat de nabestaanden nog steeds in diepe rouw dompelt.

Overbelasting op de afdeling

Volgens weduwe Martha was de situatie in het woonzorgcentrum al langer problematisch. “Ze namen te veel mensen op, maar er was niet genoeg personeel om dat allemaal aan te kunnen. Ik heb het zelf vaak gezien. De zorgkundigen liepen van hier naar daar, zonder ademruimte.”

Ook in de rechtbank kwam naar voren dat er sprake was van structurele werkdruk. Meerdere personeelsleden erkenden dat het team onvoldoende tijd had voor de bewoners en dat ze vaak keuzes moesten maken die ten koste gingen van de zorgkwaliteit.

De zorgkundigen voor de rechter

De twee zorgkundigen die betrokken waren bij het incident, gaven in de rechtszaal toe dat er fouten waren gemaakt. Ze beklemtoonden echter dat het nooit hun bedoeling was iemand in gevaar te brengen. Hun advocaten vroegen de vrijspraak, omdat de situatie volgens hen mede te wijten was aan de structurele problemen binnen het woonzorgcentrum.

De aanklager benadrukte daarentegen dat zorgkundigen een bijzondere zorgplicht hebben tegenover bewoners die volledig afhankelijk zijn van hun hulp. “Het vergeten van een patiënt in zo’n kwetsbare situatie is niet zomaar een vergissing. Het is een grove nalatigheid met fatale gevolgen.”

Een vrouw in rouw, maar zonder wrok

Voor Martha gaat het proces minder om straf dan om bewustwording. “Mijn man krijg ik niet terug. Het belangrijkste is dat men hieruit lessen trekt. Niemand mag nog op zo’n manier sterven.” Ze zei dat ze ondanks haar verdriet geen persoonlijke wrok koestert tegenover de zorgkundigen. “Ze deden hun werk, maar ze konden de druk niet meer aan. Ik verwijt vooral de organisatie dat ze niet genoeg personeel inzetten.”

Reactie van de directie

De directie van het woonzorgcentrum erkende voor de rechter dat er tekortkomingen waren. Er werd intussen extra personeel aangenomen en er zijn nieuwe interne procedures opgesteld om soortgelijke fouten te vermijden. Zo moeten zorgkundigen nu verplicht rapporteren als een bewoner het toilet gebruikt, zodat er altijd opvolging is.

Toch benadrukte de directie dat het incident uitzonderlijk was. “Wij dragen veiligheid en welzijn hoog in het vaandel. Dit was een tragische samenloop van omstandigheden,” aldus de directeur.

Structurele problemen in de ouderenzorg

Het proces legt opnieuw de vinger op de wonde van de Vlaamse ouderenzorg: structurele onderbezetting, hoge werkdruk en lage lonen. Zorgkundigen en verpleegkundigen klagen al jaren dat de kwaliteit van zorg niet gegarandeerd kan worden als er te weinig personeel beschikbaar is.

Vakbonden reageerden ook op de zaak-Nagy. Ze wijzen erop dat het personeel vaak met schuldgevoel blijft zitten na incidenten die eigenlijk voortkomen uit een falend systeem. “We moeten stoppen met individuele zorgverleners te veroordelen terwijl het hele systeem kraakt in zijn voegen,” zei een vakbondsafgevaardigde.

Het menselijke verhaal

Voor Martha blijft het vooral een persoonlijk drama. Zij en Istvan waren meer dan veertig jaar samen. “Hij was een rustige, vriendelijke man. Hij hield van tuinieren en van klassieke muziek. Dat hij zo heeft moeten sterven, is een pijn die ik moeilijk kan dragen.”

Ze vindt steun bij haar kinderen en kleinkinderen, maar de leegte is groot. “We hadden nog zoveel plannen. Nu moet ik verder zonder hem. Ik hoop alleen dat zijn dood niet zinloos is geweest.”

Wat brengt de toekomst?

Het vonnis in de zaak wordt pas over enkele weken verwacht. Ondertussen blijft de vraag hangen hoe dergelijke tragedies in de toekomst vermeden kunnen worden. Experts pleiten voor strengere controles, meer investeringen in personeel en betere opleidingen.

Voor Martha is de zaak duidelijk: “Er moet meer aandacht zijn voor de bewoners, voor de mensen. Zorg is geen fabriek waar je zomaar meer en meer cliënten binnenhaalt zonder voldoende handen om hen op te vangen. Mijn man heeft de prijs betaald. Ik hoop dat niemand anders dat nog moet meemaken.”

Slotbeschouwing

Het overlijden van Istvan Nagy is niet enkel een individueel drama, maar ook een symbool voor de uitdagingen waar de ouderenzorg mee kampt. Het proces in Maasmechelen toont dat achter elke beleidskeuze, elk personeelstekort en elke gemiste opvolging, echte mensenlevens schuilgaan.

Of de zorgkundigen juridisch verantwoordelijk worden gesteld, zal de rechtbank beslissen. Maar voor Martha is de belangrijkste les dat het systeem moet veranderen. “Ze moeten leren uit wat er gebeurd is,” herhaalt ze. “Alleen dan kan ik wat rust vinden.”