Nederland staat aan de vooravond van een besluit dat politiek, maatschappelijk én financieel voor opschudding zorgt. Volgens interne documenten waar De Telegraaf over bericht, is het demissionaire kabinet van plan om ongeveer 33 miljoen euro over te maken aan Brussel om zijn aandeel in de Europese asielspreiding af te kopen. Daarmee zou ons land afzien van het daadwerkelijk opvangen van circa 1.650 asielzoekers uit overbelaste landen als Italië en Griekenland.

De keuze past binnen het nieuwe EU Asiel- en Migratiepact, maar roept tegelijk scherpe vragen op over solidariteit, transparantie en de grenzen van politieke verantwoordelijkheid.

Betalen in plaats van opvangen

Het nieuwe Europese pact verplicht lidstaten niet om per se asielzoekers op te nemen. Wie dat niet wil, kan kiezen voor de zogeheten betaalroute: 20.000 euro per migrant. Voor Nederland betekent dat naar verwachting een afkoopsom van ongeveer 33 miljoen euro.

In Den Haag wordt deze keuze verdedigd als rationeel en verstandig. De cijfers spreken immers voor zich. Het COA becijferde dat noodopvang gemiddeld 69.400 euro per asielzoeker per jaar kost, bijna het dubbele van reguliere opvang. Als alle 1.650 mensen in noodopvang terecht zouden komen, zou Nederland jaarlijks meer dan 114 miljoen euro kwijt zijn.

Vergeleken daarmee lijkt 33 miljoen euro een koopje.

Financieel logisch, politiek explosief

Maar waar de rekensom financieel aantrekkelijk oogt, wordt het politieke debat juist explosiever. Want wie betaalt, hoeft geen mensen op te nemen — en precies dát schuurt bij veel Kamerleden en burgers.

Critici spreken van een “afkoopconstructie” die de kern van Europese solidariteit uitholt. In plaats van samen verantwoordelijkheid te dragen, zou Europa veranderen in een systeem waarin rijke landen betalen en armere landen de lasten dragen.

Vooral Zuid-Europese landen zoals Italië en Griekenland voelen zich al jaren in de steek gelaten. Zij vangen het merendeel van de asielzoekers op, simpelweg omdat zij de buitengrens vormen van de Europese Unie. Als steeds meer lidstaten kiezen voor betalen in plaats van opnemen, dreigt die scheefgroei alleen maar groter te worden.

Schimmige afspraken achter gesloten deuren

Extra gevoelig is de geheimhouding rond de verdeling. Volgens eurocommissaris Magnus Brunner, verantwoordelijk voor Migratie, mogen de exacte cijfers per land niet openbaar worden gemaakt. Die geheimhouding is volgens hem onderdeel van de wet.

De Tweede Kamer is vertrouwelijk geïnformeerd, maar het publiek moet het doen met schattingen en lekken.

In Den Haag groeit het ongemak. Kamerleden spreken over een “schimmige koehandel” waarbij miljarden door Europa schuiven zonder dat nationale parlementen volledig zicht hebben op de afspraken. Juist bij een thema zo gevoelig als migratie zorgt dat voor wantrouwen.

Dublin-regels onder druk

Tegelijkertijd zet Brussel druk op landen als Italië om zich weer strikt te houden aan de Dublin-regels. Die bepalen dat asielzoekers hun procedure moeten doorlopen in het eerste EU-land waar zij aankomen. In theorie zou Nederland asielzoekers dus moeten kunnen terugsturen naar Italië of Griekenland.

In de praktijk weigeren deze landen daar momenteel vaak aan mee te werken, uit protest tegen de oneerlijke verdeling. De vraag is hoe lang zij nog bereid blijven tot samenwerking als andere lidstaten structureel kiezen voor afkoop.

Als Italië en Griekenland het gevoel krijgen dat zij alleen de opvang doen terwijl anderen simpelweg betalen, kan het hele pact onder druk komen te staan.

Niet iedereen betaalt evenveel

De discussie wordt verder aangejaagd door het feit dat niet alle lidstaten gelijk worden behandeld. Volgens Brusselse bronnen krijgen landen als Polen, Estland en Oostenrijk korting of zelfs vrijstelling. Hongarije doet helemaal niet mee aan het pact.

Nederland probeerde eveneens een korting te bedingen vanwege de hoge migratiedruk, maar die lobby liep vast. Het gevolg: Nederland betaalt waarschijnlijk het volle pond, terwijl andere landen minder bijdragen of helemaal buiten schot blijven.

Dat voedt het gevoel van ongelijkheid, zowel in Den Haag als onder burgers.

Niemand wil opvang, iedereen wil betalen

Achter de schermen klinkt een harde realiteit: geen enkele lidstaat staat te springen om daadwerkelijk migranten op te nemen. De betaaloptie wordt gezien als politiek veiliger, bestuurlijk eenvoudiger en maatschappelijk minder explosief.

Maar juist daardoor ontstaat een paradox. Als iedereen betaalt en niemand opvangt, blijft de druk liggen bij dezelfde landen. En precies dat ondermijnt het doel van het pact: een eerlijker verdeling van verantwoordelijkheid binnen Europa.

Beslissende week

Komende maandag wordt de definitieve verdeling van de Europese asielplicht bekendgemaakt. Haagse bronnen spreken van “witte rook in aantocht”. De verwachting is dat het demissionaire kabinet officieel bevestigt dat Nederland voor de betaalroute kiest.

Daarmee wordt Nederland één van de grootste financiële bijdragers aan het nieuwe pact — maar zonder extra opvangcapaciteit te leveren.

Meer dan een rekensom

De kern van het debat gaat inmiddels over meer dan geld alleen. Het raakt aan fundamentele vragen:

Wat betekent solidariteit binnen de EU?

Is betalen hetzelfde als verantwoordelijkheid nemen?

En hoe houdbaar is een systeem waarin opvang en geld steeds verder uit elkaar worden getrokken?

Wat de uitkomst ook wordt, duidelijk is dat deze keuze het migratiedebat in Nederland én Europa verder zal verharden. Voorstanders noemen het pragmatisch beleid. Tegenstanders spreken van morele leegte.

Eén ding staat vast: met deze miljoenenoverboeking naar Brussel koopt Nederland niet alleen asielplicht af — maar opent het ook een nieuw hoofdstuk in een al jaren slepend Europees conflict.