Tijdens het debat over het eindverslag van informateur Buma heeft Geert Wilders opnieuw duidelijk gemaakt dat zijn geduld met D66 en CDA volledig op is.

De PVV-leider spaarde Rob Jetten en Henri Bontenbal geen seconde en ging fel in tegen de plannen die beide partijen op tafel leggen.

Volgens hem leiden hun voorstellen niet tot oplossingen, maar juist tot méér problemen op het gebied van asiel en migratie.

Zijn boodschap viel op door de ongebruikelijke stilte in de zaal: geen enkele fractieleider viel hem tijdens zijn betoog in de rede. Dat benadrukt volgens politieke volgers hoe scherp en geladen de discussie inmiddels is.

Wilders: plannen D66 en CDA zijn ‘een middelvinger naar de samenleving’

Wilders richtte zijn pijlen vooral op de voorstellen die volgens D66 en CDA moeten zorgen voor een nieuw asiel- en migratiekader.

Voor de PVV-leider is er echter niets vernieuwends of daadkrachtigs aan. Hij noemde de plannen een ‘dikke middelvinger naar de Nederlandse samenleving’ en stelde dat er nauwelijks iets verandert ten opzichte van het beleid dat volgens hem al jarenlang faalt.

Volgens Wilders worden gemeenten, burgers en voorzieningen juist verder onder druk gezet als er niet veel strengere regels komen.

Hij vindt dat de gevestigde partijen blind blijven voor problemen die volgens hem al jaren zichtbaar zijn: overvolle opvanglocaties, oplopende kosten en een groeiend gevoel van onvrede onder Nederlanders.

Dat zijn partij niet aan tafel zit in de formatie, noemt hij onbegrijpelijk. In zijn betoog benadrukte hij dat de PVV de stem vertegenwoordigt van meer dan anderhalf miljoen kiezers die volgens hem recht hebben op serieuze invloed op het beleid.

Felle kritiek op sociaal-economische voorstellen

Het bleef niet bij migratie. Wilders ging ook in op andere onderdelen van de plannen van D66 en CDA. De versoepeling van het ontslagrecht en de aanpassingen in de WIA noemde hij ‘hardvochtig’ en ‘onbeschaamd’.

Volgens hem raken deze maatregelen vooral werknemers die al in een kwetsbare positie zitten. Hij waarschuwde dat gewone Nederlanders hierdoor onnodig in onzekerheid terechtkomen.

Voor de PVV is dit een absolute rode lijn. Wilders maakte duidelijk dat een kabinet dat vasthoudt aan dergelijke hervormingen op stevige tegenstand kan rekenen.

In zijn woorden: de PVV zal zich ‘met hand en tand verzetten’ tegen alles wat volgens hen ten koste gaat van de werkende en kwetsbare Nederlander.

PVV klaar voor oppositie ‘op standje maximaal’

In de aanloop naar de formatie liet Wilders tegenover verkenner Koolmees al weten dat de PVV bereid was om te regeren – mits er harde en duidelijke afspraken zouden worden gemaakt over asiel en immigratie.

Zonder die afspraken wilde de partij niet gedogen en zeker niet meedoen aan een coalitie die volgens Wilders geen echte verandering brengt.

Nu er opnieuw lijkt te worden gepraat over een coalitie zonder PVV, herhaalde Wilders een eerdere waarschuwing: de PVV zal in dat geval ‘alles op alles zetten’ om zo’n kabinet het leven zuur te maken en – als het aan hen ligt – zelfs ten val te brengen.

Het feit dat geen enkele andere partijleider hem onderbrak tijdens het debat, werd door sommige watchers gezien als een teken dat de spanning in Den Haag inmiddels tot het kookpunt stijgt.

De toon is gezet, en als het aan Wilders ligt, blijft die voorlopig scherp.

Een debat dat veel zegt over de huidige politieke verhoudingen

Het harde optreden van Wilders komt niet uit de lucht vallen. Al maanden is duidelijk dat de onderlinge verhoudingen tussen de grote partijen op scherp staan.

D66 en CDA willen vooruitkijken, vernieuwen en moderniseren, maar volgens Wilders betekent dat alleen maar meer van hetzelfde: beleid dat volgens hem de grenzen openhoudt en de lasten bij de burger neerlegt.

De PVV-leider speelt met zijn felle retoriek in op een groeiende groep kiezers die zich zorgen maakt over migratie, woningnood en stijgende kosten. Dat deze onderwerpen de komende maanden centraal staan, lijkt onvermijdelijk.

Waarom dit debat zoveel aandacht krijgt

Het debat over het eindverslag van informateur Buma markeert een belangrijk moment in het formatieproces.

De kans dat er een coalitie komt met partijen die inhoudelijk mijlenver uit elkaar liggen, lijkt klein. De kritiek van Wilders maakt dat nog duidelijker.

Als CDA en D66 willen doorpakken met hun plannen, zullen ze rekenschap moeten afleggen aan een PVV die openlijk aangeeft de oppositie tot het uiterste te willen voeren als zij worden buitengesloten.

Aan de andere kant blijven partijen als D66, GroenLinks-PvdA en het CDA vasthouden aan hun wens om een breed, stabiel en ‘constructief’ kabinet te vormen – zonder dat de PVV daarin een rol speelt.

De gevolgen voor de formatie

De kans is groot dat dit debat gevolgen heeft voor de verdere formatiegesprekken. Wilders heeft de druk opgevoerd, zowel richting informateur Buma als richting de partijen die een coalitie willen vormen zonder de PVV.

Zijn boodschap blijft helder: als de PVV niet mag meedoen, zal de oppositie harder worden dan ooit. En daarmee is een scenario ontstaan waarin een nieuw kabinet – nog voordat het is gevormd – rekening moet houden met een PVV die geen millimeter toegeeft.

Hoe gaan Jetten en Bontenbal hiermee om?

Opvallend is dat zowel Jetten als Bontenbal terughoudend reageerden op de woorden van Wilders.

Waar zij eerder in debatten nog wel eens de confrontatie zochten, kozen ze nu vooral voor rust en afstand. Zij benadrukken dat het tijd is om verantwoordelijkheid te nemen en oplossingen te zoeken die volgens hen wél realistisch en uitvoerbaar zijn.

Toch blijft het de vraag of hun plannen voldoende steun krijgen in de Kamer. Wilders’ scherpe kritiek weerspiegelt de weerstand die veel partijen verwachten zodra de daadwerkelijke voorstellen worden uitgewerkt.

Een explosieve politieke periode in aantocht

Wat er de komende weken gebeurt, bepaalt mogelijk het politieke landschap voor jaren. Wilders heeft duidelijk gemaakt dat hij zich niet weg laat zetten.

D66 en CDA zetten ondertussen in op hervormingen die volgens hen noodzakelijk zijn om Nederland toekomstbestendig te maken.

Of die twee werelden ooit bij elkaar komen, lijkt voorlopig onwaarschijnlijk.

Wat wel zeker is: de formatie wordt alles behalve saai, en het debat van woensdag is daar een duidelijke voorbode van.